Besjoch de boarne foar Oktaaf

[[Ofbyld:Octaaf0320w.JPG|thumb|right|300px| In oktaaf op in klavier]]
It '''oktaaf''', ôfkoarte oantsjut mei '''P8''', is yn de [[muzyk]] it [[ynterval]] tusken twa [[toan (muzyk)|toanen]] dêr't foar jildt dat de [[frekwinsje]] fan de heechste toan krekt it dûbelde is as dy fan de leechste. Yn dat ferbân wurdt de toan mei de dûbelde frekwinsje wol it oktaaf fan de oare toan neamd.
It wurd oktaaf is ôflaat fan it [[Latynsk]]e ''octavus'', dat ''achtste'' betsjut. In diatoanyske [[toanljedder]] (dat is de basistoanljedder fan de westerske muzyk) bestiet út acht noaten, en omfiemet krekt in oktaaf, dat wol sizze dat de earste en de achtste noat krekt in faktor twa yn toanhichte ferskille.

In probleem docht him foar yn de [[lyksweevjende temperatuer]]. Yn dy stimming is de toan ''bis'' krekt lykas de ''deses'' [[enharmoanysk gelyk]] oan de toan c. Beide soene dus opfette wurde kinne as oktaaf fan C. Dat wurdt lykwols net dien. Allinnich in ynterval tusken toanen mei deselde [[stamtoan]]namme of dêr fan ôflaat kin as oktaaf oantsjut wurde.

Troch de hantearre systematyk fan beneaming fan yntervallen wurde ek yntervallen dy't fan in oktaaf ôflaat wurde troch gromatyske alteraasje fan ien of beide toanen mei oktaaf oantsjut. It ynterval wêrby't de frekwinsje fan de boppeste toan krekt twa kear de frewinsje fan de ûnderste toan is, wurdt yn dat ferbân ''rein oktaaf'' neamd. Is de toansôfstân troch alteraasje lytser wurden, dan wurdt praat oer ''fermindere'' en ''dûbel fermindere'' oktaaf. Is it oktaaf grutter wurden dan hjit it ''oermjittich'' of ''dûbel oermjittich''. Utgeande fan it reine oktaaf c-c' binne de yntervallen

:c - ces' en cis - c' fermindere, 
:c - ceses', cis - ces' en cisis - c' dûbel fermindere,
:ces - c' en c - cis' oermjittige,
:ceses - c', ces - cis' en c - cisis' dûbel oermjittige,

oktaven.

== Oktaafnammen ==
[[Ofbyld:Oktaafnammen.png|thumb|right|500px| De meast foarkommende oktaven en har nammen]]
Neist de betsjutting fan oktaaf as ynterval, wurdt de term oktaaf ek brûkt foar it oantsjutten fan de samling toanen yn sa'n ynterval begjinnend mei ien fan de toanen C. It folsleine [[ambitus]] oan toanen kin sa opdield wurde yn de folgjende ''oktaven''. Efter elk oktaaf is in foarbyld jûn fan de skriuwwize fan de toan A yn it oanbelangjende oktaaf mei de frekwinsje yn de gebrûklike stimming. De oantsjutting mei nûmers is de [[wittenskip]]like beneaming fan de oktaven.


{| border="1" cellpadding="3" style="border-collapse:collapse; border:1px solid white; background-color:#e0e0ff; text-align:center;" 
|- style="background-color:#abcdef;"
!Oktaaf
| style="width:10em;" |'''Name'''
!Notaasje
!Hz
!Opmerkings
|- style="background-color:#f0f0aa;"
!0
| Subkontra-oktaaf
| style="width:6em;" | "A / A<sub>0</sub> / <math>\underline{\underline{A}}</math>
| 27,5
| style="width:45em; text-align:left;" |Allinnich de boppeste toanen út dit oktaaf binne te spyljen/te brûken
|- style="background-color:#f0f0cc;"
!1
| Kontra-oktaaf
| 'A / A<sub>1</sub> / <u>A</u>
| 55
| 
|- style="background-color:#f0f0aa;"
!2
| Grut-oktaaf
| A / A<sub>2</sub>
| 110
| 
|- style="background-color:#f0f0cc;"
!3
| Lyts-oktaaf
| a / A<sub>3</sub>
| 220
|
|- style="background-color:#f0f0aa;"
!4
| Ienstrepe oktaaf 
| a' / A<sub>4</sub> 
| 440
| style="text-align:left;" | De a' is de a fan 440 Hz; de c' is de ''sintrale C'' op in piano.
|- style="background-color:#f0f0cc;"
!5
| Twastrepe oktaaf 
| a"  / A<sub>5</sub>
| 880
| 
|- style="background-color:#f0f0aa;"
!6
|| Trijestrepe oktaaf
| a<nowiki>'''</nowiki> / A<sub>6</sub>
| 1760
| 
|- style="background-color:#f0f0cc;"
!7
| Fjouwerstrepe oktaaf
| a<nowiki>''''</nowiki> / A<sub>7</sub>
| 3520
| 
|- style="background-color:#f0f0aa;"
!8
| Fiifstrep oktaaf
| a<nowiki>'''''</nowiki> / A<sub>8</sub>
| 7040
| 
|- style="background-color:#f0f0cc;"
!9
|| Seisstrepe oktaaf
| a<nowiki>''''''</nowiki> / A<sub>9</sub>
| 14080
| style="text-align:left;" | Dizze tige hege toanen binne benammen op strykynstruminten lykas [[flageolet]] noch te brûken.
|}

It systeem kin sa fuortset wurde, mar al yn it seisstrepe oktaaf binne de measte toanen foar de measte minsken net mear te hearren en it achtstrepe oktaaf leit hielendal boppe de [[gehoargrins]].

Oan de ûnderkant komt men yn de literatuer noch it ''subsubkontra-oktaaf'' tsjin wêrfan't de toanen feitlik bûten it te hearren gebiet lizze.
It ienstrepe oktaaf begjin mei de toan c', ek 'sintrale' c neamd. It is dy toan dy't troch de C-muzykkaai oanwiisd wurdt. De g' út it ienstrepe oktaaf is de toan dy't troch de G-muzykkaai oantsjut wurdt. De F-muzykkaai jout de toan f út it lyts-oktaaf oan.

Mei de beneaming ''lege C'' wurdt wol de toan C<sub>2</sub> = C (grut-C) fan it grut-oktaaf oantsjut, hoewol't dy term ek brûkt wurdt foar de leechste C dy't op in ynstrumint te spyljen is. De beneaming ''hege'' c is in relative oantsjutting. Foar in tenoar sjongstim is de toan c" fan it twastrepe oktaaf in hege c, foar in sopraan sjongstim is c'" (trijestrepe) pas in hege c.

In dûbeld oktaaf (15 noaten) wurdt in [[kwintdecime]] neamd.

== Sjoch ek by ==
[[ynterval]]

[[Kategory:Muzykterm]]